Zmienność klimatu, którą coraz częściej dostrzegamy, dotyka nie tylko nas, ale i przyrodę wokół. Długotrwałe susze, brak śniegu, niedobór deszczu i wysokie temperatury to tylko niektóre z czynników wpływających na kondycję drzew. Obumieranie drzew powodują jednak nie tylko zmiany klimatyczne – są też inne przyczyny, niezwiązane bezpośrednio z klimatem, takie jak ataki szkodników, grzybów czy uszkodzenia mechaniczne spowodowane przez wiatr.

Leśnicy na bieżąco monitorują stan drzewostanów i coraz częściej zauważają martwe lub zamierające drzewa, które albo stoją uschnięte (tzw. posusz), leżą powalone przez wiatr (wywroty), albo są złamane (złomy). Dodatkowo sprawdzają, czy drzewa zostały zaatakowane przez owady, grzyby lub inne organizmy.

W ostatnich latach obserwujemy coraz większą skalę tych zjawisk. Tylko od stycznia do września br. w Nadleśnictwie Borki, w lasach gospodarczych, odnotowano około 38,6 tys. m³ martwych lub zamierających drzew. W trosce o zdrowie lasu (np. aby owady zasiedlające obumierające drzewa nie zaatakowały zdrowych) oraz bezpieczeństwo odwiedzających las, konieczne stało się usuwanie tych drzew. Takie działania określane są jako „cięcia przygodne” – czyli usuwanie drzew, którym „przydarzyły się” różne niekorzystne zdarzenia.

Wśród drzew pozyskanych w wyniku cięć przygodnych prawie 91% to świerki (35,6 tys. m³), które zostały zaatakowane przez korniki lub powalone przez wiatr.

Jak prowadzimy monitoring drzewostanów?

W Nadleśnictwie podejmujemy szereg działań mających na celu monitorowanie stanu drzewostanów, aby szybko reagować na wszelkie zagrożenia. Nasze działania są ukierunkowane na minimalizację strat w wyniku zamierania drzew i ochronę lasów przed szkodliwymi czynnikami.

Stały monitoring drzewostanów

Regularnie monitorujemy kondycję drzewostanów w tym świerkowych, aby na bieżąco wychwytywać oznaki osłabienia drzew. Wykorzystujemy przy tym pułapki feromonowe i klasyczne, które rozmieszczamy w różnych miejscach we wszystkich leśnictwach. Współpracujemy w tym zakresie z ekspertami z Zakładów Ochrony Lasu. Te działania pomagają nam kontrolować populację szkodników, takich jak korniki.

Zarządzanie zainfekowanymi drzewami

W przypadku, gdy zidentyfikujemy tzw. „drzewa trocinkowe” (zasiedlone przez szkodniki), bezzwłocznie przystępujemy do ich usuwania i wywożenia z lasu, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się owadów. Dodatkowo, zabezpieczamy pozyskane drewno folią, co chroni zdrowe drzewa przed zasiedleniem.

Zmiany w sprzedaży drewna

W związku ze wzrostem zagrożenia spowodowanego występowaniem szkodliwych owadów, priorytetem jest szybki wywóz i sprzedaż drewna świerkowego. Staramy się ograniczać dłuższe składowanie drewna w lesie. Dbamy także o usunięcie pozostałości pozrębowych (gałęzie), aby zmniejszyć ryzyko rozwoju szkodników.

Nowoczesne metody monitoringu

Susza w Europie - wrzesień 2024 - 1. okres dziesięciodniowy UE, 2024 r. Źródło: Centrum Naukowe EU - https://joint-research-centre.ec.europa.eu/european-and-global-drought-observatories_en

W naszej pracy korzystamy z nowoczesnych technologii, takich jak europejski system obserwacji Ziemi Copernicus. Dzięki analizie obrazów satelitarnych Sentinel-2, które aktualizują się co pięć dni, jesteśmy w stanie zidentyfikować osłabione drzewa i drzewostany. Na podstawie tych danych przygotowujemy mapy, które umożliwiają precyzyjną lokalizację obszarów wymagających interwencji. Mapa ta, dostępna na urządzeniach mobilnych, znacząco ułatwia pracę w terenie.

Ponadto, wykonujemy analizy GIS, które pomagają nam identyfikować obszary najbardziej zagrożone zamieraniem świerków. Dzięki tym zaawansowanym technologiom, nasze działania są szybkie i precyzyjne, co pozwala na lepszą ochronę lasów.